در بخش آغازین کتاب با ارائه تحلیل‌های علمی، ماهیت حقوقی اسناد تجاری و ماهیت عمل آنها به عنوان یک سیستم پرداخت روشن شده است. هدف اصلی تبیین چند مساله مهم است: چیستی و مبنای تعهد ناشی از سند تجاری؛ رابطه بین سند تجاری با دین و تعهد پایه یا منشأ صدور آن و تاثیر سند تجاری بر دین و تعهد پایه در هر یک از مراحل صدور، ظهرنویسی، انتقال و وصول آن. حقوق بورس مجموعه قواعد حاکم بر بازار سرمایه است. از میان مباحث متنوع بورسی، در بخش دوم ساختارحقوقی بورس، اصول و قواعد کلی حاکم بر بورس اوراق بهادار، ماهیت حقوقی اوراق بهادار وابزارهای تامین مالی و مدیریت ریسک و ماهیت و شرایط معاملات راجعه به آنها، فعالیت‌ها و قراردادهای بورسی و مسئولیت‌های کارگزاران و نهادهای واسط و سازوکارهای حل اختلافات بورسی مورد بحث و بررسی قرارگرفته است. حق کسب یا پیشه یا تجارت که به «حق تاجر برمشتریان دائم تجارتخانه» توصیف شده است، جایگاه آن در حقوق ما همواره محل تامل بوده و توصیف آن از یک حق و امتیاز وابسته به فعالیت تجاری تا یک حق مربوط به ملک، متفاوت بوده است. بخش سوم به تحلیل ماهیت و مبنای این حق و جهات اشتراک و افتراق آن با حق سرقفلی اختصاص یافته است.