سخن ناشر فهرست اختصاری مطالب مقدمه فصل نخست: مفهوم، تحولات و اعتبار حل اختلاف برخط مبحث نخست. مفهوم حل اختلاف برخط مبحث دوم. تحولات حل اختلاف برخط مبحث سوم. اعتبار حل اختلاف برخط در حقوق ایران جمع‌بندی فصل دوم: نحوه احراز اعتبار قرارداد الکترونیکی حل‌ اختلاف برخط مبحث نخست. نحوه احراز اعتبار شکلی قرارداد الکترونیکی حل‌ اختلاف برخط گفتار نخست. شرط «کتبی بودن» قرارداد الکترونیکی حل‌ اختلاف برخط بند نخست. شرط کتبی بودن در توافقنامه داوری برخط بند دوم. شرط کتبی بودن در توافقنامه میانجیگری برخط گفتار دوم. شرط «اصیل بودن» قرارداد الکترونیکی حل‌ اختلاف برخط مبحث دوم. نحوه احراز اعتبار ماهوی قرارداد الکترونیکی حل‌ اختلاف برخط گفتار نخست. شرط «احراز اراده» در قرارداد الکترونیکی حل‌ اختلاف برخط بند نخست. احراز اراده از طریق امضای الکترونیکی قراردادهای الکترونیکی حل اختلاف بند دوم. احراز اراده از طریق روش‌های نوین انعقاد قراردادهای الکترونیکی حل اختلاف الف. احراز اراده در قراردادهای بروز رپ ب. احراز اراده در قراردادهای کلیک رپ گفتار دوم. بررسی شبهه مغایرت با نظم عمومی و حقوق مصرف‌کننده جمع‌بندی فصل سوم: قواعد فرایند حل اختلاف برخط مبحث نخست. منابع تعیین قواعد فرایند حل اختلاف برخط گفتار نخست. تنظیم عمومی بند نخست. یادداشت فنی آنسیترال در خصوص حل اختلاف برخط بند دوم. قواعد آیین دادرسی مدنی بند سوم. قواعد روش‌های جایگزین حل اختلاف گفتار دوم. خودتنظیمی مبحث دوم. مهم‌ترین مصادیق قواعد فرایند حل اختلاف برخط گفتار نخست. رعایت شفافیت در حل اختلاف برخط گفتار دوم. رعایت محرمانگی در حل اختلاف برخط گفتار سوم. رعایت حق دادرسی در حل اختلاف برخط گفتار چهارم. جلب اعتماد در حل اختلاف برخط گفتار پنجم. رعایت عدالت در حل اختلاف برخط گفتار ششم. مکان‌زدایی در حل اختلاف برخط مبحث سوم. راهکارهای رفع چالش‌های قواعد حل اختلاف برخط و رویکرد حقوق ایران گفتار نخست. راهکارهای رفع چالش‌های قواعد حل اختلاف برخط بند نخست. خودتنظیمی در حل اختلاف برخط الف. تخصص و بی‌طرفی مقام ثالث ب. ایجاد ساختار ارزیابی یا تجدیدنظر پ. افزایش اعتماد و امنیت بند دوم. تنظیم عمومی حل اختلاف برخط الف. اعتبارسنجی ارائه‌دهندگان خدمات حل اختلاف برخط ب. افزایش آگاهی عمومی نسبت به حل اختلاف برخط پ. اعمال کنترل کیفی بر مقررات حل اختلاف برخط گفتار دوم. رویکرد حقوق ایران در خصوص رفع چالش‌های قواعد حل اختلاف… جمع‌بندی فصل چهارم: روش‌های حل اختلاف برخط مبحث نخست. انواع روش‌های حل اختلاف برخط گفتار نخست. حل اختلاف برخط با کمک فناوری بند نخست. داوری برخط الف. مفهوم و ویژگی‌های داوری برخط ب. فرایند داوری برخط پ. رعایت عدالت در داوری برخط 1- رعایت حق ابلاغ در داوری برخط 2- رعایت حق شنیده شدن در داوری برخط ت. تعیین مقر در داوری برخط ث. تعیین قانون حاکم در داوری برخط بند دوم. میانجیگری برخط الف. مفهوم و ویژگی‌های میانجیگری برخط ب. مزایای میانجیگری برخط 1- میانجیگری برخط به عنوان تنها روش حل اختلاف در برخی دعاوی 2- زمان بیشتر طرفین برای ارزیابی و بیان اظهارات 3- برگزاری راحت‌تر جلسات خصوصی توسط میانجی 4- تحمیل هزینه کمتر بر میانجی و طرفین دعوا 5- تمرکز بیشتر طرفین و میانجی بر مسائل اصلی دعوا پ. معایب میانجیگری برخط 1- عدم برگزاری جلسات حضوری در میانجیگری برخط 2- عدم قابلیت اعتماد به میانجیگری برخط 3- ضعف کنترل میانجی بر فرایند میانجیگری برخط ت. فرایند میانجیگری برخط ث. تعیین مقر در میانجیگری برخط ج. دعاوی قابل حل از طریق میانجیگری برخط چ. راهکارها و ظرفیت‌های موجود جهت پیشرفت میانجیگری برخط بند سوم. مذاکره برخط بند چهارم. روش‌های ترکیبی حل اختلاف برخط گفتار دوم. حل اختلاف برخط توسط فناوری بند نخست. حل اختلاف برخط از طریق جمع‌سپاری بند دوم. ساختار حل اختلاف داخلی در بازارهای الکترونیکی الف. رعایت عدالت در ساختار حل اختلاف داخلی در بازارهای الکترونیکی ب. تعیین قواعد مورد استناد در ساختار حل اختلاف داخلی در بازارهای الکترونیکی بند سوم. ساختار حل اختلاف نام دامنه مبحث دوم. فناوری‌های قابل استفاده در حل اختلاف برخط گفتار نخست. فناوری‌های متنی بند نخست. پست الكترونیكی بند دوم. سیستم پیغام مستمر بند سوم. اتاق گفت‌وگو گفتار دوم. فناوری‌های پویا گفتار سوم. فناوری‌های نوین بند نخست. هوش مصنوعی بند دوم. تکمیل برگه‌های پویا بند سوم. پلتفرم‌های آنلاین پیشرفته جمع‌بندی فصل پنجم: اجرای اسناد نهایی در حل اختلاف برخط مبحث نخست. اجرای اجباری اسناد نهایی حل اختلاف برخط گفتار نخست. اجرای اجباری آرای داوری برخط بند نخست. ضرورت اجرای اجباری آرای داوری برخط در برخی دعاوی بند دوم. شبهات حقوقی امکان اجرای اجباری آرای داوری برخط الف. اعتبار توافقنامه الکترونیکی داوری ب. کتبی بودن رأی داوری و امضای آن توسط داوران پ. ابلاغ رأی داوری برخط ت. ارائه اصل یا تصویر مصدق رأی گفتار دوم. اجرای اجباری سازش‌نامه برخط بند نخست. حمایت اجرایی مستقیم از سازش‌نامه برخط بند دوم. حمایت اجرایی غیرمستقیم از سازش‌نامه برخط به عنوان یک قرارداد بند سوم. حمایت اجرایی مستقیم از سازش‌نامه برخط تنظیمی توسط مقامات صلاحیت‌دار غیرترافعی بند چهارم. حمایت اجرایی مستقیم از سازش‌نامه برخط تنظیمی توسط مقامات صلاحیت‌دار ترافعی الف. انعکاس سازش‌نامه در رأی دادگاه ب. انعکاس سازش‌نامه در رأی داوری مبحث دوم. اجرای اختیاری اسناد نهایی حل اختلاف برخط گفتار نخست. اجرای خودکار نتیجه حل اختلاف برخط بند نخست. راهکارهای اجرای پولی الف. راهکار برگشت هزینه ب. راهکار تضمین معامله ج. راهکار حساب امانی بند دوم. راهکارهای اجرای نتیجه حل اختلاف نام دامنه بند سوم. راهکارهای اجرای خودکار بر اساس فناوری زنجیره بلوکی گفتار دوم. اجرای داوطلبانه نتیجه حل اختلاف برخط بند نخست. راهکار نماد اعتماد بند دوم. راهکار رتبه‌بندی بند سوم. روش اعلام فهرست سیاه بند چهارم. راهکارهای تنبیهی جمع‌بندی نتایج و راهکارها منابع

1. موضوع کتاب امروزه توسعه معاملات تجارت الکترونیکی بی‌نظیر و خارق‌العاده بوده است. حجم مراودات تجارت الکترونیکی در ایران بیش از ۴ هزار همت و تعداد آن بیش از ۴ میلیارد معامله در سال است. نمی توان از ساختار دادگستری انتظار رسیدگی به اختلافات مربوط به بیش از ۴ میلیارد معامله را داشت و حتی تصور رسیدگی به این حجم از دعاوی در ساختار سنتی حل اختلاف نیز امکان‌پذیر نیست. در حالی ‌که سالانه حدوداً 17 تا 20 میلیون دعوا در دادگستری ایران رسیدگی می‌شود، ای‌بی تنها به عنوان یکی از بازارهای اینترنتی، سالانه 60 میلیون دعوا را از طریق روش‌های برخط، حل‌وفصل می‌کند. با توجه به نبود سابقه پژوهشی جامع و لزوم بهره مندی از تسهیلات آنلاین در حل و فصل اختلافات، برای اولین بار در ادبیات حقوقی ایران، کتابی با موضوع “حقوق حل اختلاف برخط” به چاپ رسید. در این کتاب ساختاری متناسب با نظام حقوقی ایران جهت رسیدگی به دعاوی به صورت آنلاین بررسی و پیشنهاد شده است. 2. مخاطبان 1- اساتید و دانشجویان رشته حقوق: حل اختلاف برخط، به روز ترین روش حل اختلاف بوده و اساتید و دانشجویان حقوق باید با این روش آشنا شوند. این کتاب در ارتباط مستقیم با دروس حقوق تجارت الکترونیکی، حقوق فضای مجازی، حقوق آیین دادرسی مدنی و حقوق داوری است. 2- فعالان تجارت الکترونیکی: توجه به رویکرد خودتنظیمی، نقش اصلی توسعه حل اختلاف برخط متوجه فعالان عرصه تجارت الکترونیکی است. در این صورت، اشخاص مذکور می‌توانند با استفاده از یافته‌های این پژوهش و به‌کارگیری روش‌های حل اختلاف برخط، گام مهمی را در حل مسائل موجود در حوزه تجارت الکترونیکی بردارند. 3- فعالان حقوقی: نوشتار حاضر با بررسی ابعاد حقوقی مختلف حل اختلاف برخط، می‌تواند زمینه‌های لازم برای برخورداری از تسهیلات طرق مذکور را توسط فعالان حقوقی مثل وکلا، داوران، میانجیان و غیره فراهم سازد. این کتاب به بسیاری از مسائل و سوالات قضات، وکلا و حقوقدانان پاسخ می گوید. 4- قوه مقننه و قضائیه: رفع مشکل اطاله دادرسی و توسعۀ تجارت الکترونیکی، اهداف مهمی هستند که با توسعۀ حل اختلاف برخط تا حد زیادی محقق می‌شوند. بر اساس یافته‌های این پژوهش، قوه مقننه با وضع قواعد متناسب و قوه قضائیه با اتخاذ رویکردهای سازگار می‌توانند اهداف مذکور را محقق سازند. باید توجه داشت که ذی‌نفع اصلی ترویج طرق برخط حل اختلاف، قوه قضائیه است که حجم کاری و تعداد پرونده‌های ارجاعی آن کاهش خواهد یافت. 3. نظرات متفاوت و نگاهی جدید در این کتاب برای اولین بار، به صورت جامع تمامی روش های حل اختلاف برخط در این کتاب از جمله حل اختلاف از طریق هوش مصنوعی، حل اختلاف برخط از طریق جمع‌سپاری، ساختار حل اختلاف داخلی در بازارهای الکترونیکی، ساختار حل اختلاف نام دامنه، داوری برخط، میانجیگری برخط و مذاکره برخط، بررسی شده اند. در حقوق ایران حل اختلاف برخط بیشتر به معنای استفاده از فناوری در طرق سنتی حل اختلاف به عنوان ابزار دیده شده است اما کتاب مذکور به «حل اختلاف توسط فناوری» توجهی ویژه کرده است. در حل اختلاف توسط فناوری، هوش مصنوعی جایگزین یا تقلیل‌دهنده نقش عامل انسانی است و فناوری تنها یک عامل ارتباطی نبوده و از طریق استفاده از الگوریتم‌ها و هوش مصنوعی، نتیجه دعوا را به صورت خودکار مشخص می‌کند. به همین دلیل، فناوری به دلیل نقش مهمی که دارد باید به عنوان طرف چهارم دعوا شناخته شود. به‌ عنوان مثال، در مناقصه کور به ‌عنوان یکی از روش‌های مذاکره برخط خودکار، پس از دریافت پیشنهادهای طرفین، اگر پیشنهادهای مذکور اختلافی کمتر از 30 درصد داشته باشند، توسط هوش مصنوعی سازش بین طرفین صورت می‌گیرد. 4. قسمتی از کتاب یکی از جنبه‌های مهم هر روش حل اختلافی، نحوه اجرای نتیجه روش مذکور است و به طور سنتی اسناد نهایی حل اختلاف از طریق اجبار محکوم‌علیه به وسیله دادگا‌ه‌های ملی اجرا می‌شوند اما در مورد اسناد نهایی حل اختلاف برخط، به علت اوصاف خاص روش‌های مذکور، چنین اقدامی متعارف و مقرون‌به‌صرفه نیست. روش‌های اجرای سنتی اسناد نهایی حل اختلاف، مستلزم مراجعه به دادگاه‌ها و مراجع عمومی است، در حالی که در اختلافات برخط به علت بعد مسافت طرفین و شرایط خاص دعاوی، چنین امکانی وجود ندارد. با توجه به شرایط مذکور، فعالان حقوقی عرصه تجارت الکترونیکی، روش‌های نوینی را برای اجرای اختیاری اسناد نهایی برخط پیش‌بینی کرده‌اند که علاوه بر فقدان نیاز به مراجعه به دادگاه، روش اجرا با اوصاف سند موضوع اجرا تطابق داشته باشد. برخلاف طرق اجباری اجرای اسناد حل اختلاف برخط، در روش‌های اجرای اختیاری، مقامات عمومی دستور اجرای اسناد مذکور را صادر نمی‌کنند بلکه از راهکارهایی استفاده می‌شود که خود طرفین دعوا داوطلبانه سند نهایی حل اختلاف را اجرا کنند یا ترتیباتی برای اجرای خودکار آن پیش‌بینی می‌نمایند.