پیشگفتار پیشگفتار چاپ ششم بخش اول: قلمرو صلاحیت قوانین و مراجع كیفری گفتار اول: مقدمه‌ای بر مطالعه اصول حاكم بر صلاحیت كیفری در حقوق جزای بین‌الملل مقدمه مبحث اول: صلاحیت كیفری در حقوق جزای بین‌الملل بند اول: تعریف بند دوم: پیوستگی صلاحیت‌های قضائی و تقنینی بند سوم: تقدم صلاحیت تقنینی بر صلاحیت قضائی بند چهارم: تعدّد اصول حاكم بر صلاحیت كیفری بند پنجم: تعارض اصول حاكم بر صلاحیت كیفری مبحث دوم: مهم‌ترین اصول تعیین كننده صلاحیت كیفری بند اول: اصل صلاحیت سرزمینی بند دوم: اصل صلاحیت شخصی بند سوم: اصل صلاحیت واقعی بند چهارم: اصل صلاحیت جهانی بند پنجم: صلاحیت‌های تكمیلی نتیجه گفتار دوم: صلاحیت فراسرزمینی دادگاه‌های ایران نسبت به جرائم مأموران و مستخدمان دولت مقدمه مبحث اول: تحقق صلاحیت فراسرزمینی دادگاه‌های ایران بند اول: محل وقوع جرم بند دوم: اشخاص مشمول صلاحیت الف: اتباع بیگانه در خدمت دولت 1. تبعه بیگانه 2. در خدمت دولت ب: مستخدمان دولت ج: مأموران سیاسی، كنسولی و فرهنگی ایران مرتكب، مأمور سیاسی، كنسولی یا فرهنگی باشد. مأمورین مزبور، مصونیت سیاسی داشته و از آن استفاده كرده باشند. بند سوم: عمل مرتكب الف ـ جرم بودن عمل ب ـ ارتكاب جرم به مناسبت شغل و وظیفه مبحث دوم: ارزیابی صلاحیت فراسرزمینی دادگاه‌های ایران بند اول: مبنای صلاحیت بند دوم: ضرورت صلاحیت نتیجه گفتار سوم: حمایت كیفری از اتباع: جنبه فراموش شده اصل صلاحیت شخصی در حقوق ایران مقدمه مبحث اول: جایگاه اصل صلاحیت مبتنی بر تابعیت مجنی‌علیه در حقوق ایران بند اول: مفهوم و عناصر اصل صلاحیت مبتنی بر تابعیت مجنی‌علیه الف: مفهوم صلاحیت مبتنی بر تابعیت مجنی‌علیه 1 ـ تعریف 2 ـ توجیه ب: عناصر صلاحیت مبتنی بر تابعیت مجنی‌علیه 1 ـ ارتكاب جرم در خارج از كشور 2 ـ تابعیت خاص مجنی‌علیه 1ـ1. تابعیت 2ـ1. مجنی‌علیه بند دوم: بازتاب اصل صلاحیت مبتنی بر تابعیت مجنی‌علیه در حقوق ایران الف: قانون مجازات اسلامی ب: سایر قوانین مبحث دوم: موقعیت اصل صلاحیت مبتنی بر تابعیت مجنی‌علیه در اسناد بین‌المللی و قوانین خارجی بند اول: اسناد بین‌المللی الف ـ كنوانسیون‌های بین‌المللی تصویب نشده توسط ایران 1. كنوانسیون بین‌المللی بر ضد گروگان‌گیری 2. كنوانسیون منع شكنجه و دیگر مجازات‌ها یا رفتارهای بی‌رحمانه 3. كنوانسیون مربوط به مجازات اعمال غیرقانونی بر ضد امنیت دریانوردی 4. كنوانسیون بین‌المللی مجازات سوءقصدهای تروریستی به وسیله مواد منفجره ب ـ اسناد بین‌المللی تصویب شده توسط ایران 1. كنوانسیون مربوط به جرائم و برخی اعمال ارتكابی دیگر در هواپیما 2 ـ موافقت‌نا‌مه كشتیرانی تجاری میان ایران و بلغارستان 3. موافقت‌نامه كشتیرانی تجاری میان ایران و اكراین بند دوم: قوانین سایر كشورها نتیجه گفتار چهارم: محاكمه «صدام» و مسأله صلاحیت دادگاه از منظر حقوق داخلی و بین‌المللی مقدمه مبحث اول: بررسی صلاحیت دادگاه‌های ایران برای محاكمه صدام بند اول: جرائم ارتكابی در قلمرو حاكمیت ایران بند دوم: جرائم ارتكابی در خارج از كشور الف ـ اصل صلاحیت واقعی ب ـ اصل صلاحیت شخصی ج ـ اصل صلاحیت جهانی مبحث دوم: مراجع كیفری بین‌المللی و محاكمه صدام بند اول: گذشته و حال الف ـ دادگاه‌های نظامی بین‌المللی نورمبرگ و توكیو ب ـ دادگاه كیفری بین‌المللی برای یوگسلاوی سابق ج ـ دادگاه كیفری بین‌المللی برای رواندا د ـ دیوان كیفری بین‌المللی بند دوم: چشم‌انداز آینده نتیجه گفتار پنجم : بلژیك و پایان ده سال رؤیای صلاحیت جهانی در جرائم بین‌المللی مقدمه مبحث اول: از تثبیت تا توسعه صلاحیت جهانی بند اول: قانون مصوب بند دوم: قانون مصوب بند سوم: قانون جدید و دلایل توسعه دامنه اجرای آن الف ـ امكان طرح مستقیم شكایت توسط شاكی خصوصی نزد بازپرس ب ـ عدم لزوم حضور مرتكب در بلژیك ج ـ محدود نبودن جرائم جنگی به جرائم ارتكابی در حین مخاصمات مسلحانه بین‌المللی د ـ عدم شناسایی مصونیت برای مقامات عالی‌رتبه سیاسی مبحث دوم: از تحدید تا حذف صلاحیت جهانی بند اول: موانع حقوقی و مشكلات سیاسی بند دوم: محدودیت‌های اعمال شده توسط قضات و قانونگذار بلژیكی بند سوم: انصراف از اعمال صلاحیت جهانی نتیجه گفتار ششم : حقوق جزای بین‌الملل : موضوع فراموش شده در لایحه آیین دادرسی كیفری مقدمه بند اول: صلاحیت محلی دادگاه برای رسیدگی به جرائم ارتكابی در قلمرو فرضی بند دوم: نیابت قضایی بین‌المللی بند سوم: استرداد متهمان و محكومان بند چهارم: انتقال محكومان بند پنجم: همكاری با دیوان كیفری بین‌المللی نتیجه گفتار هفتم : تحلیلی بر صلاحیت دادگاه‌های ایران در رسیدگی به جرم دزدی دریایی مقدمه مبحث اول: تاملی بر پدیده دزدی دریایی در عصر حاضر مبحث دوم: دادگاه‌های ایران و صلاحیت رسیدگی به جرم دزدی دریایی بند اول: محاکم ایران و موضوع اعمال صلاحیت جهانی الف ـ انعکاس اصل صلاحیت جهانی در قوانین کیفری ایران ب ـ اعمال صلاحیت جهانی بر دزدی دریایی توسط محاکم ایران بند دوم: صلاحیت محاکم ایران بر اساس دیگر اصول صلاحیتی الف ـ اصل صلاحیت سرزمینی ب ـ اصل صلاحیت شخصی 1. صلاحیت شخصی مثبت یا فعال 2. صلاحیت شخصی منفی یا منفعل نتیجه گفتار هشتم : تحولات قلمرو مکانی صلاحیت دادگاه‌های ایران در قانون مجازات اسلامی 1392 مقدمه مبحث اول: قلمرو صلاحیت دادگاه‌ها بر اساس معیار تابعیت بند اول: تابعیت مرتکب بند دوم: تابعیت مجنی‌علیه مبحث دوم: قلمرو صلاحیت دادگاه‌ها بر اساس ماهیت جرم بند اول: جرم علیه منافع اساسی حاکمیت بند دوم: جرم علیه منافع اساسی جهانی مبحث سوم: شناسایی اعتبار احکام کیفری بیگانه بند اول: اصل عدم اعتبار و تعدیل آن بند دوم: شناسایی محدود اعتبار در قانون جدید مبحث چهارم: قلمرو زمانیِ اجرای قانون جدید بند اول: طرح قواعد حل تعارض بند دوم: اِعمالِ قواعد حل تعارض نتیجه بخش دوم : دادرسی و جرائم گفتار اول : علنی بودن دادرسی در پرتو اسناد بین‌المللی و حقوق داخلی مقدمه مبحث اول: علنی بودن دادرسی در اسناد بین‌المللی بند اول: اسناد جهانی الف ـ میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی ب ـ اساسنامه دیوان كیفری بین‌المللی بند دوم: اسناد منطقه‌ای الف ـ كنوانسیون اروپایی حقوق بشر ب ـ كنوانسیون آمریكایی حقوق بشر مبحث دوم: علنی بودن دادرسی در حقوق ایران بند اول: شناسایی اصل علنی بودن دادرسی الف ـ موقعیت ممتاز اصل در سلسله مراتب قوانین ب ـ مبنا و محتوای اصل بند دوم: اجرای اصل علنی بودن دادرسی الف ـ مقتضیات دادرسی علنی ب ـ مستثنیات دادرسی علنی نتیجه گفتار دوم : قاچاق كودكان از منظر اسناد بین‌المللی و حقوق ایران مقدمه مبحث اول : قاچاق كودكان، پدیده‌ای با ابعاد بین‌المللی بند اول : رایج‌ترین اشكال بهره‌كشی و نحوه توزیع جغرافیایی آن بند دوم: مهم‌ترین علل قاچاق كودكان مبحث دوم : قاچاق كودكان، پدیده‌ای مستلزم مبارزه همگانی بند اول : پیكار با قاچاق كودكان در اسناد بین‌المللی بند دوم: مبارزه با قاچاق كودكان در حقوق ایران نتیجه بخش سوم : آثار برون‌مرزی احكام كیفری گفتار اول : مبنا و محتوای قاعده منع محاكمه مجدد در حقوق جزای بین‌الملل و حقوق ایران مقدمه مبحث اول: مبنا و شرایط اعمال قاعده منع محاكمه مجدد بند اول: مبنای قاعده بند دوم: شرایط قاعده الف ـ شرایط عمومی 1. وحدت موضوع 2. وحدت سبب 3. وحدت اصحاب دعوی ب ـ شرایط اختصاصی 1. شرط مربوط به دادگاه صادركننده رأی 2. شرط مربوط به رأی اول 3. شرط مربوط به مجازات مبحث دوم: بازتاب قاعده در اسناد بین‌المللی و حقوق ایران بند اول: اسناد بین‌المللی الف ـ میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی ب ـ كنوانسیون‌های اروپائی ج ـ اساسنامه‌های دادگاه‌های بین‌المللی بند دوم: حقوق ایران الف ـ قبل از پیروزی انقلاب اسلامی ب ـ پس از پیروزی انقلاب اسلامی ج ـ زمینه‌های اجرای قاعده منع محاكمه مجدد در خارج از قانون مجازات اسلامی نتیجه گفتار دوم: انتقال محكومان: تحولی بزرگ در شناسایی اعتبار احكام كیفری خارجی در ایران مقدمه مبحث اول: انتقال محكومان، ابزاری برای همكاری بین‌المللی در امور كیفری بند اول: شرایط و تشریفات انتقال محكومان الف ـ شرایط انتقال 1. جرم بودن عمل مرتكب در كشور اجراء كننده 2. قطعی بودن حكم محكومیت در كشور صادر كننده 3. باقی ماندن حداقل شش ماه از مدت مجازات 4. محكوم‌علیه از اتباع كشور اجراء كننده باشد 5. موافقت محكوم‌علیه با انتقال خود ب ـ تشریفات انتقال بند دوم: آثار انتقال محكومان الف ـ آثار انتقال در كشور صادر كننده حكم ب ـ آثار انتقال در كشور اجراء كننده حكم مبحث دوم: تأثیر انتقال محكومان در شناسایی اعتبار احكام كیفری خارجی بند اول: از نظر اعتبار مثبت یا ایجابی احكام كیفری خارجی الف ـ اجرای احكام كیفری خارجی ب ـ آثار احكام كیفری خارجی بند دوم: از نظر اعتبار منفی یا سلبی احكام كیفری خارجی نتیجه گفتار سوم: اجرا و شناسایی آثار احکام دادگاه‌های کیفری بیگانه در قلمروی ایران مقدمه مبحث اول: مبانی نظری بند اول: عدم اعتبار با تکیه بر موازین شرعی الف ـ نظام دادرسی متکی بر موازین شرعی ب ـ نظام تقنینیِ متکی بر موازین شرعی بند دوم ـ اعتبار به عنوان جلوه‌ای از مصلحت مبحث دوم: اجرا و قبول آثار به‌عنوان شناسایی بند اول: شناسایی اعتبار از طریق اجرای حکم الف ـ اجرای مجازات 1. اجرای مجازات سالب آزادی 2. اجرای مجازات‌های غیر سالب آزادی ب ـ اجرای سایر تدابیر مقرر در حکم بند دوم: شناسایی آثار ناشی از حکم الف ـ آثار مستقیم یا بلاواسطه ب ـ آثار غیرمستقیم یا باواسطه نتیجه گیری بخش چهارم: همكاری پلیسی و قضایی دولت‌ها در امور كیفری گفتار اول: قرار جلب اروپایی و تأثیر آن بر حقوق استرداد مجرمین در اتحادیه اروپا مقدمه مبحث اول: استرداد مجرمین در اروپا و محدودیت‌های آن بند اول: ممنوعیت استرداد اتباع بند دوم: شرط مجرمیت مضاعف بند سوم: اصل اختصاصی بودن استرداد بند چهارم: دخالت مقامات اجرایی بند پنجم: طولانی بودن تشریفات و عدم پیش‌بینی مهلت مبحث دوم: قرار جلب اروپایی و رفع برخی موانع استرداد بند اول: امكان تحویل اتباع بند دوم: امكان تحویل بدون رعایت شرط مجرمیت مضاعف بند سوم: تعدیل اصل اختصاصی بودن بند چهارم: ساز و كاری صرفاً قضایی بند پنجم: كوتاه شدن مدت زمان تحویل نتیجه گفتار دوم: پلیس اروپا (یوروپُل) 1. اعضاء و اهداف 2. وظایف و صلاحیت‌ها 3. اركان و تشكیلات گفتار سوم: دادگستری اروپا (یوروجاست) 1. زمینه تأسیس 2. اهداف و تشكیلات 3. صلاحیت

موضوع این کتاب چیست؟ در این کتاب، مباحث مختلفی از حقوق جزای بین‌الملل مورد مطالعه قرار گرفته است که هر یک پیش‌تر در قالب مقاله‌ای در نشریات علمی منتشر شده است. اما، مقالات با انتشار در نشریات ادواری فرصتی بیش از یک‌بار برای عرضه نمی‌یابند و همین امر سبب شد که نویسنده مقالات منتشر شدة خود در زمينه حقوق جزاي بين‌الملل را كه دسترسي به برخي از آنها با دشواري مواجه شده بود، در كتابي گرد آورده، و به دست انتشار سپارد. در كتاب حاضر به اين نكته توجه شده كه هر چند كه هر مقاله به تنهايي در مورد موضوعي خاص از حقوق جزاي بين‌الملل به نگارش در آمده است، اما ارتباط چند مقاله با حوزه‌اي معين از مطالعات اين رشته، اين امكان را فراهم مي‌سازد كه ساختار كتاب بر اساس مباحث اصلي حقوق جزاي بين‌الملل به چهار بخش تقسيم شده و در ذيل هر بخش، مقالاتي مرتبط با آن بخش آورده شود. مخاطب این کتاب چه کسانی هستند؟ دانشجویان مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا در رشته‌های حقوق جزا و جرم‌شناسی، حقوق بین‌الملل و حقوق بشر مخاطب این کتاب هستند. همچنین، کلیه کسانی که امروزه با افزایش موضوعات مربوط به حقوق جزای بین‌الملل به این رشته علاقه‌مند شده‌اند، می‌توانند مباحث این کتاب را برای خود مفید بدانند. نظریاتی متفاوت و نگاهی جدید: سهولت عبور از مرزها و فرار از تعقیب و مجازات، یکی از چالش‌های امروزین مبارزه با بزهکاری فراملی است. کشورهای مختلف با درک ضرورت همکاری با یکدیگر برای مبارزه با بزهکاری فراملی، از ابزار‌های مختلفی برای سامان دادن به این مبارزه استفاده می‌کنند. از جمله این ابزارها، قرار جلب اروپایی با هدف رفع برخي محدوديت‌هاي شيوه معمول استرداد مجرمين است. رفع اين محدوديت‌ها، منجر به تسهيل تحويل متهم يا محكوم‌عليه و در نتيجه تسريع در روند دسترسي به او جهت محاكمه يا اجراي مجازات خواهد شد. اين نياز، منحصر به دول عضو اتحاديه اروپا نيست و در بخشی از این کتاب، پس از بررسی سازکار قرار جلب اروپایی، پیشنهاد شده که این روش به عنوان الگويي جهت همكاري ایران با ديگر كشورها كه با داشتن مرز مشترك و سطح مطلوبي از اعتماد متقابل، قصد توسعه معاضدت قضايي دوجانبه را دارند، به كار گرفته شود. قسمتی از کتاب: دستگيري صدام، كه با تجاوز نظامي آشكارش به كشورمان در شهريور 1359 جنگي ناخواسته را بر ميهن عزيزمان تحميل نموده بود، موج گسترده‌اي از شادي و شعف را در ميان ملت ايران به دنبال داشت. اين شادماني بي‌دليل نيز نبود، چرا كه وي با اين اقدام خود صدمات زيادي به كشور و مردم ايران وارد آورده است: نقاط متعددي از شهرهاي مختلف كشورمان در اثر بمباران‌هاي هوايي و موشكي دشمن در جريان جنگ ويران شدند، بي‌آنكه هيچ ضرورت نظامي تخريب آن‌ها را توجيه نمايد؛ شمار زيادي از جوانان ايراني كه به دفاع در برابر تجاوز نيروهاي اشغالگر برخاسته بودند به شهادت رسيدند؛ تعداد زيادي از آن‌ها به اسارت اشغالگران درآمده، بهترين سال‌هاي عمر خود را با تحمل بدرفتاري‌هاي فراوان در اردوگاه‌هاي اسيران جنگي سپري نمودند و بسياري از آن‌ها نيز با ابتلا به معلوليت‌هاي شديد جسمي، در زمره گروه ديگري از قربانيان جنگ يعني جانبازان قرار گرفتند، جانبازاني كه برخي از آن‌ها قرباني استفاده نيروهاي متجاوز از سلاح‌هاي ممنوع در جنگ قرار گرفته‌اند و با ظاهري سالم، زخم بر دل دارند و بي‌ريا و بي‌ادعا از درون مي‌سوزند و با زخم خود مي‌سازند، و برخي از آن‌ها نيز به آرامي و گاه گمنامي، پس از تحمل سال‌ها درد و رنج، از ميان ما رفته‌اند.